De Federatie vraagt de nieuwe regering aanvullende stimuli voor voedseldonaties en een structurele financiering.
Na significante stijgingen de voorbije 10 jaar stagneert het aantal klanten van de voedselbanken op hoog niveau.
14 februari 2025 - Vandaag gaf de Belgische Federatie van Voedselbanken (BFVB) op haar jaarlijkse persconferentie een update over voedselonzekerheid in België en de cijfers voor 2024. Vorig jaar zochten elke maand 209.000 Belgen hulp bij één van de 698 organisaties die aangesloten zijn bij de Voedselbanken. Hoewel dit een lichte daling betekent ten opzichte van 2023, wordt de Federatie toch nog steeds geconfronteerd met een drastische stijging van 50% van het hulpbehoevenden in tien jaar tijd.
In totaal werden net geen 26.000 ton goederen verdeeld onder de aangesloten verenigingen. Een absoluut record in de geschiedenis van de BFVB. Dit komt overeen met het equivalent van 52 miljoen maaltijden. De Federatie noteert echter een verdere afname van de voedseldonaties door de voedingsindustrie en de veilingen. Om elke begunstigde het equivalent van vijf evenwichtige maaltijden per week te kunnen aanbieden, zag de Federatie zich genoodzaakt naast de geschonken goederen 1.600 ton voedsel aan te schaffen met de financiële steun van haar particuliere en publieke schenkers.
De Federatie Is verheugd vast te stellen dat de aantredende regering is ingegaan op haar voorstellen om deze neerwaartse trend te stoppen. In het regeerakkoord worden immers extra (fiscale} stimuli aangekondigd die bedrijven aanmoedigen om voedsel te doneren. Daarnaast vraagt de BFVB de regering om de voorziene financiële compensatie voor de verminderde Europese ESF+ budgetten 2024 en 2025 te verlengen tot 2026 en 2027.
De nood blijft hoog!
Voor het eerst in het 37 jarig bestaan van de Federatie kende men een lichte daling van het aantal begunstigden. In 2024 waren dit er maandelijks 209.000 ten overstaan van 214.000 in 2023. Dit betekent nog steeds een stijging van 50% in de afgelopen tien jaar en een toename van 24% sinds de start van de gezondheidscrisis in 2019.
In 2024 werd de kaap van 25.000 ton verdeeld voedsel voor het eerst overschreden.
Er werden net geen 26.000 ton goederen verdeeld onder de aangesloten verenigingen.
Zij werden enerzijds geschonken door de voedingsindustrie (5.116 ton), supermarkten
(8.576 ton) en veilingen (452 ton) en anderzijds aangekocht met middelen uit het Europees Sociaal Fonds (ESF+) en de overheid (10.000 ton) en met financiële donaties vanuit overheid en bedrijven (1.600 ton).
Meer dan de helft (55%) van de verdeelde voedingsmiddelen waren onverkochte producten of overschotten. Op deze manier blijven de Voedselbanken ook een belangrijke rol spelen in de strijd tegen voedselverspilling.
Piet Vanthemsche, voorzitter van de Belgische Federatie van Voedselbanken, maakt enkele kanttekeningen: "Hoewel we op een grotere aanvoer vanuit de retailsector (± 700 ton) konden rekenen, moet deze toename aan voedseldonaties genuanceerd worden. Een deel van de ESF+ donaties die gepland waren voor 2025, werden al in 2024 verdeeld... Daarnaast is de bijdrage van de voedingsindustrie met 9% gedaald tot 5.116 ton. Bovendien werden ook meer dan 100 ton minder groenten en fruit geleverd via veilingen als gevolg van de slechte oogsten."
Dit alles had tot gevolg dat de Federatie meer producten dan in 2023 moest aankopen met financiële donaties vanuit de overheid en bedrijven, bijna 1.600 ton. Hierdoor, konden wel voor het eerst in jaren het equivalent van vijf gezonde maaltijden per week worden aangeboden aan elke begunstigde, goed voor in totaal equivalent van 52 miljoen maaltijden.
Regeerakkoord stimuleert voedselschenkingen
Omdat er geen extra (fiscale) stimuli zijn voor het doneren van goederen aan organisaties zoals de Voedselbanken, verkozen veel bedrijven hun restproducten tegen zeer lage prijzen te verkopen of ze te vernietigen, zodat ze hun verliezen fiscaal kunnen aftrekken. Onder het motto "'Schenken moet altijd goedkoper zijn dan vernietigen" benadrukten de Voedselbanken in een memorandum aan de onderhandelaars van de nieuwe federale regering de noodzaak om een aantrekkelijker nieuw systeem uit te werken om bedrijven aan te moedigen meer producten te doneren en een aantal fiscale discriminaties weg te werken. De BFVB kreeg daarbij de steun van Fevia, Comeos en diverse voedselplatforms.
De oproep is bij de onderhandelaars duidelijk niet in dovemans oren blijven hangen. In het regeerakkoord erkent de aantredende regering dat vele ondernemingen benadeeld worden wanneer zij voedsel of niet-voedingsmiddelen schenken in plaats van ze weg te gooien of te vernietigen. Meteen worden een aantal initiatieven aangekondigd die er moeten voor zorgen dat schenkingen aan erkende liefdadigheidsorganisaties niet langer fiscaal worden gediscrimineerd.
De overheid wil de strikte 15 dagenregel voor vrijstelling van BTW op gedoneerde goederen versoepelen. De regering is ook van plan om de lijst van producten die in aanmerking komen uit te breiden en overweegt om bedrijven toe te staan de kostprijs van gedoneerde goederen volledig fiscaal af te trekken.
De Federatie vraagt de nieuwe regering verder de verlaging van ESF+ budget te compenseren.
Het jaarverslag van de Federatie benadrukt de cruciale rol van ESF+ om te voldoen aan de groeiende vraag naar voedselhulp. In 2024 werd meer dan 10.000 ton van het gedistribueerd voedsel gefinancierd door de Europese Unie en de federale overheid. Sinds 2024 zijn de bijdragen vanuit Europa echter drastisch teruggeschroefd.
"De vorige federale regering stemde ermee in om de verlaging van de Europese bijdragen voor 2024 en 2025 te compenseren. Maar hoe zit het daarna? Stevenen wij af op een daling met 4.000 ton of 8 miljoen maaltijdequivalenten ESF+ aankopen? Het is voor de BFVB onmogelijk om deze met eigen middelen te compenseren. Daarom dringen wij er bij de nieuwe regering op aan om ook in 2026 en 2027 de bijdragen uit het Europees Fonds aan te vullen tot het niveau van de voorbij jaren. We dringen ook aan op een structurele financiering voor de aankoop van voedingsproducten, zoals dat de laatste 4 jaar het geval was, waardoor op die manier de verminderde ESF+ steun wordt opgevangen” voegt Marc Mertens, gedelegeerd bestuurder BFVB, eraan toe.
Voedselonzekerheid dwingt tot meer samenwerking
Nog nooit waren zoveel lokale verenigingen aangesloten bij de Federatie. Hun aantal steeg vorig jaar met 25 tot 698. Onder hen opvallend veel OCMW's.
Daarnaast werden de voorbije jaren met de steun van lokale besturen ook lokale en regionale initiatieven opgestart, om het ophalen, de opslag en distributie van voedsel te waarborgen.
“Voedselhulp is geen armoedebeleid. Maar mensen in armoede worden geconfronteerd met voedselonzekerheid en daar trachten wij ons steentje bij te dragen. Verenigingen en organisaties, actief op het vlak van armoedebestrijding zijn belangrijke partners voor een doelgerichte werking van de Voedselbanken. We hebben samen nu meer dan ooit de steun nodig van bedrijven, particulieren en overheden. Of het nu gaat om voedseldonaties, financiële bijdragen of vrijwilligerswerk op langere termijn, elke bijdrage telt om hulpbehoevende gezinnen te helpen. De cijfers van de afgelopen jaren spreken voor zich... Honger kent geen einde, en onze vooruitzichten verbeteren niet” besluit Piet Vanthemsche.
